Cây Nhân Sâm Bố Chính, loại sâm quý của Việt Nam

VÀI NÉT VỀ CÂY NHÂN SÂM BỐ CHÍNH 

Cây Sâm Bố Chính hay còn được gọi là: thổ hào sâm, sâm núi, sâm khu năm… có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius, thuộc họ cẩm quỳ. Theo các tài liệu, sâm Bố Chính phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền Trung từ Thanh Hóa đến Phú Yên, ngoài ra còn tìm thấy ở các tỉnh miền núi phía Bắc, như: Sơn La, Hòa Bình… Sở dĩ có tên gọi Bố Chính vì cây sâm này được phát hiện và sử dụng làm dược liệu đầu tiên ở Châu Bố Chính xưa (nay là vùng Bố Trạch, Quảng Trạch).

Việt Nam có 21 loại Sâm, trong đó có 12 loại sâm quý, tuy nhiên chỉ có duy nhất Sâm Bố Chính thuộc họ Nhân Sâm. Sâm Bố Chính được trồng ở rất nhiều nơi, nhưng chỉ duy nhất tại Quảng Bình thì mới có chất lượng tối ưu.

Theo các nhà khoa học sâm bố chính có dược tính rất cao, dược tính Sâm Bố Chính được cho là tương đương nhân sâm Hàn Quốc và chỉ thua dược tính sâm Ngọc Linh. Sâm bố chính có vị ngọt, tính mát.

Sâm Bố Chính có đặc điểm nhận dạng như sau:

• Cây Sâm Bố Chính thuộc họ Bông, là một loài thân thảo, thường có chiều cao từ 0.5-1m trở lên. Đất nào cũng trộng được, đặc biệt là đất pha cát, đất thịt nhẹ.
• Lá cây hình trái xoan, cuối phiến lá hình tim, hoặc hình mũi tên, đầu phiến lá không nhọn. Càng về phía ngọn,lá cây càng có kích thước nhỏ. Trên mặt lá có lông đơn
• Hoa Sâm Bố Chính to, có đường kính tới 8cm, màu hồng hay đỏ, phớt vàng, mọc từ kẽ lá. Cuống hoa có chiều dài khoảng 5 – 8 cm. Có lông cứng, phồng lên ở đầu, trông như loài hoa cảnh.
• Đài hoa hình túi dài 12-14 mm. có long tua tủa và vài rang nhỏ. Đài hoa tách ra và rụng xuống để lộ 5 cánh dài 5-6 cm, rộng 3-4cm ở ngọn.
• Nhụy hoa gắn liền dính vào với nhau
• Quả Sâm Bố Chính hình bầu dục như quả trứng, dài gấp ba lần đài hoa, mặt ngoài có long. Khi chin, quả tự nứt ra thành 5 mảnh, mặt trong, mặt ngoài đều có long.
• Hạt hình quả thận, màu nâu, ngoài mặt thô ráp với những đường vân khác nhau
• Rễ của sâm bố chính có hình trụ, phình mập, có hình nhân như  củ nhân sâm, mang màu trắng nhạt hoặc hơi ngả vàng, đường kính từ 1.5 – 2cm, nhiều rễ.

Sâm Bố Chính là một loại Nhân Sâm quý, từng được  người dân Châu Bố Chính dùng làm sản vật tiến vua thời phong kiến. Sâm Bố Chính có khoảng thời gian dài (khoảng 300 năm) gần như biến mất khỏi Quảng Bình,và mới chính thức được khôi phục và di thực thành công năm 2019.

Từ lâu, cây sâm Bố Chính đã được đánh giá là một vị thuốc quý, được ghi trong cuốn sách nổi tiếng “Những cây thuốc vị thuốc Việt Nam” của GS. Đỗ Tất Lợi. Theo các lương y, sâm Bố Chính có tác dụng: bồi bổ cơ thể, tăng sức đề kháng, tăng cường tiêu hoá, hạ sốt, giảm ho, thông tiểu tiện, điều hòa kinh nguyệt…Đặc biệt, trước đây, sâm Bố Chính là một trong những sản vật quý được người Quảng Bình dùng để tiến vua, bởi thế nó còn được gọi là “Sâm Tiến Vua”.

Xem thêm: Công Dụng Của Sâm Bố Chính

-----------------------------------